الفبای زندگی

آسیب شناسی طلاق

تمامی انسان‌ها در دایره محدود زندگی زناشویی خود به نوعی در معرض آسیب‌های روحی و روانی قرار دارند. این اثر تاریخی با اوجگیری تجدد در قرن بیستم مکانیسم پیچیده‌تری به خود گرفته و آسیب‌های ناشی از این فرآیندها نیز بسیار پیچیده‌تر شده است. شاید برای بسیاری از مخاطبان جراید مشاهده آمارهای روبه گسترش طلاق دادگاهی در هر جامعه‌ای بویژه در جامعه ایران در سالهای اخیرجای تعجب داشته است؛ اما با کمی بررسی دقیق‌تر در نوع زندگی‌های مشترک امروزی شاهد شکل جدیدی از طلاق هستیم، به نام طلاق روانی! طبیعی است که امروزه دیگر ایمنی به مفهوم گذشته برای هیچ کس در هیچ محدوده‌ای وجود ندارد. منشاء زندگی انسانها تنها به خصوصیات فردی آنها برنمی‌گردد؛ بلکه تحت تأثیر عوامل و ابزار دور و اطراف خود نیز قرار دارد. امروزه در زندگی‌های مشترک نه یک زن تابع مطلق در چارچوب تمایلات مرد خود است و نه یک مرد در مفهوم قبلی خود می‌گنجد. تمام این عوارض و تبعات ناشی از زندگی‌های ابزاری امروزی شرایطی را برای بسیاری از زوجهای جوان فراهم می‌کند که از یک سو تحت تأثیر اختلافات شدید سلیقه‌ای قرار می‌گیرند و از سوی دیگر بنا به برخی مصلحت‌ها یا امکان جدایی برای آنها فراهم نیست یا نمی‌توانند بسادگی از هم جدا شوند. دچار شدن به این حالت برزخی در زندگی را متخصصان روان‌‌شناسی غرب «طلاق روانی» لقب داده‌اند.

(بیشتر در ادامه مطلب)

طلاق Divorce ، به معنی انحلال نکاح میباشد و از دو منظر علمی و قانون مدنی کشور قابل بحث است:

انواع طلاق از دیدگاه علمی

– طلاق روانی  Psychic divorce

فرد مورد نظر ترک شده و واکنش سوگ با احساساتی از قبیل افسردگی و نوسان خلق بخاطر مرگ رابطه رخ میدهد. جدایی از همسر شخص را وادار میکند که مستقل باشد و از موقعیت وابستگی خود خارج شود. رهایی از آثار طلاق حدود ۲ سال طول میکشد و در پایان این فرایند، شخص نسبت به همسر قبلی خود بی تفاوت شده و هر یک از طرفین هویت تازه ای بعنوان فرد مجرد پیدا میکنند

– طلاق عاطفی Affective divorce

شامل زندگی زن و شوهر با هم بصورت فیزیکی و با کاهش و حتی حذف تمام آیتم های عاطفی روانی علی رغم ادامه زندگی در چارچوب عقد قانونی بدلیل آبروهراسی یا وجود بچه یا ترس از جدایی ( بیشترین خطر روابط خارج خانواده در این نوع طلاق است)

– طلاق قانونی Legel divorce

شامل حضور در دادگاه و طی مراحل قانونی برای جدایی و دریافت حق ازدواج مجدد میباشد

– طلاق اقتصادی Economic divorce

تقسیم دارایی زوج بین آن دو و نیز حمایت اقتصادی از زن با پرداخت نفقه و غیره

– طلاق اجتماعی Community divorce

تغییر شبکه اجتماعی زوجین و افزایش یا کاهش و قطع ارتباط با افراد در ارتباط با زوجین

– طلاق والدین Coparental divorce

جدایی یکی از والدین از والد دیگر کودک

****************************************

طلاق از منظر قوانین حقوقی کشور

– طلاق:
در بررسى‌هاى اجتماعى – جمعیتی، انحلال قانونی، شرعى و عرفى ازدواج را تحت شرایط و مقررات خاص ‘طلاق’ مى‌نامند. در مفهوم اخص، انحلال رابطهٔ زن و شوهرى در ازدواج دایم که به‌دنبال آن از نظر رعایت حقوق و تکالیف زناشوئى مسئولیتى براى زن و شوهر وجود ندارد طلاق نامیده مى‌شود.
 
– فسخ:
گونهٔ دیگرى از گسیختگى خانواده است. مطابق فقه اسلامى و قوانین مدنى ایران، در موارد خاصى مانند وجود عیوب مشخص در زن و مرد، مى‌توان ازدواج را بدون آنکه نیازى به طلاق باشد از هم گسیخت. از این موارد تحت عنوان ‘فسخ’ ازدواج نام مى‌برند (مسایل، ۱۳۵۸؛ ۲۷).
 
– جدائى جسمانى:
نوعى از گسیختگى ازدواج و روابط خانوادگى است که در آن بدون اینکه در ابتداى امر طلاقى جارى شده یا موارد فسخ ازدواج پیش آید، زن و مرد جدا از هم و در بسیارى از موارد دور از یکدیگر زندگى مى‌کنند. ترک زندگى خانوادگى توسط زن و مرد به‌دلیل عدم تجویز طلاق، اختلاف‌هاى عقیدتى و سیاسی، انحراف اجتماعى یکى از آنها (اعتیاد، قتل، دزدى و…) و طرد یکى از زوجین از خانواده به‌دلیل عوامل فوق از اشکال جدائى جسمانى شمرده مى‌شود.

انواع طلاق از دیدگاه حقوقی

طلاق رجعی :
طلاقى است که به درخواست مرد جارى مى‌شود و در آن وى موظف است تمام حقوق زن را از قبیل صداق، نفقه، پوشاک و مسکن براى مدت ۱۰۰ روز (زمان عده) تأمین کند. در این نوع طلاق، مادامى که عدهٔ زن منقضى نشده باشد، مرد مى‌تواند به زن خود رجوع کند و با رجوع مزبور، بدون تحلیل نکاح و عقد جدید، مى‌توان با او زندگى کند. در این حال طلاق باطل مى‌شود

طلاق باین :

 
طلاقى است که در آن مرد حق رجوع به زن خود را ندارد، یعنى برعکس طلاق رجعی، نمى‌تواند بدون جارى شدن عقدى جدید به او رجوع کند و در برخى از انواع آن، اگر مرد بخواهد به زن خود رجوع کند، لازم است تجدید نکاح کند. طلاق باین انواعى دارد:
۱. طلاق دختر صغیر یعنى دخترى که هنوز ۹ سال تمام ندارد.
 
۲. طلاق زن یائسه یعنى زنى که به سن نازائى (حدود ۵۰ سالگى رسیده و دیگر نمى‌تواند بچه‌دار شود).
 
۳. طلاق در دوران نامزدى یعنى پیش از انجام مراسم عروسى
 
۴. طلاق زن سه طلاقه یعنى زنى که او را سه بار متوالى پس از ازدواج طلاق داده باشند.
 
۵. طلاق خلع یا خلعى که در آن زن به‌‌دلیل کراهتى که از شوهر خود دارد در مقابل مالى که به او مى‌بخشد طلاق مى‌گیرد.( زن متقاضی طلاق است)
 
۶. طلاق مبارات( طلاق توافقی) که در آن طرفین به‌علت کراهتى که از هم دارند به طلاق اقدام مى‌کنند. در طلاق مبارات، زن مالى را که کمتر از مهر او است به مرد مى‌پردازد
 
– طلاق عدى:

طلاق عدّى یا طلاق عدّه در دو مفهوم به‌کار مى‌رود:
 
۱. طلاق زنى که ۹ بار (۳ بار در ۳ بار) طلاق گرفته و بعد از هر سه طلاق، محلّلى وجود داشته است. اینگونه طلاق در هیچ صورتى حق رجوع ندارد (محقق، ۱۳۶۰؛ ۳۸۳).
 
۲. طلاق زنى که شوهر او در موقع عده رجوع کرده و بعد او را دوباره طلاق داده است.